پشت صحنه خلق «آمدم‌ای شاه، پناهم بده»

صدای مداحی استاد محمدعلی کریمخانی، با شعر معروف «مستان همه افتاده و ساقی نمانده»، چنان روی تصاویر مربوط به پیکر شهدا نشسته بود و چنان دل را تکان می‌داد که آن را ضبط کردم و بار‌ها شنیدم؛ بعد‌ها فهمیدم که نه فقط من، بلکه بسیاری از مردم این دیار و دلدادگان اهل‌بیت (ع)، با شنیدن صدای او، منقلب می‌شوند و اشک می‌ریزند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

استاد محمدعلی کریمخانی، بعد‌ها با مداحی‌های پرجذبه‌تری در حافظه مردم ماندگار شد؛ «من آمدم‌ای خدا»، «ای نازنین برادرم»، «من که غلتان به خون روی زمینم»، «دارم سودای حسین» و شاه‌بیت این غزل، قطعه «آمدم‌ای شاه، پناهم بده». او در میان ناباوری دوستان و علاقه‌مندانش، در آستانه روز مخصوص زیارتی ثامن‌الحجج (ع)، دارفانی را وداع گفت و به دیدار معبود شتافت.

آرزویی که برآورده شد

زنده‌یاد، مرحوم استاد محمدعلی کریمخانی، زاده سال ۱۳۲۹ در روستای «نرجه» از توابع شهرستانِ تاکستان بود؛ ناحیه‌ای که امروزه بخشی از استان قزوین است و مردمان خونگرمش، تُرک‌زبان هستند. استاد، مداحی را از کودکی آغاز کرد؛ معلم قرآن دبستانش مشوق او در این مسیر بود.

خودش در جایی گفته‌است: «از کودکی قرآن می‌خواندم و مداحی می‌کردم. در واقع، معلم قرآن دبستانم، مشوّق اصلی‌ام برای خواندن بود. در هر هیئت و محفلی هم که می‌خواندم، همه تشویقم می‌کردند و می‌گفتند: صدای این جوان خوب است.» خوب بودن صدا فقط یک بهانه بود؛ محمدعلی کریمخانی می‌خواست خادم اهل‌بیت (ع) باشد،

مخصوصاً علاقه ویژه‌ای به امام رضا (ع) داشت. ۱۴ ساله بود که در سفری به مشهد، از آقا خواست که او را در این مسیر یاری کند و با عنایتش، دست وی را بگیرد؛ همان‌جا بود که یک آرزو هم کرد: «به حضرت عرض کردم: می‌شود عنایتی کنی تا مدحی بخوانم یا اذانی بگویم در حَرَمَت که ماندگار شود؟» و امام رضا (ع)، سال‌ها بعد، حاجتش را داد؛ فکر نمی‌کنم کسی در میان ما باشد که مداحی «آمدم‌ای شاه پناهم بده» را بشنود و از سر شوق، اشک بر گونه‌هایش روان نشود.

عیار والای هنری

با وجود آن‌که صدای استاد کریمخانی، صدایی خاص و ویژه بود، اما بزرگانِ هنر و هنرشناسان نامی خیلی دیر او را شناختند؛ شاید دلیل اصلی این دیر شناختن، آن بود که کریمخانی اصولاً میلی به شهرت نداشت. نخستین بار، محمد اصفهانی او را به رادیو برد؛ نزد زنده‌یاد حسین صبحدل که در عرصه تولید موسیقی و نغمات مذهبی، ید طولایی داشت.

محمد اصفهانی در این‌باره گفت: «راجع به این هنرمند با صبحدل صحبت کردم و قرار شد او از کریمخانی تست بگیرد. این آزمون در سبزه‌میدان ارگ و در یک جای دنج انجام شد و او دو بیتی را برای صبحدل خواند، در حالی که ساعت ۱۰ صبح بود و صبح خواندن برای خواننده کار بسیار سختی است. اما هنگامی که صبحدل همان نیم بیت اول را با صدایش شنید، گفت: کافیه! برویم استودیو.»

صدای استاد کریمخانی، خیلی زود نزد آشنایانِ با صوت و لحن و موسیقی‌دانانِ بزرگ ایران، شناخته و محبوب شد؛ آن‌قدر که همایون شجریان چند سال بعد، در ۱۳۹۷، در آلبوم «ایران من»، قطعه «من کجا، باران کجا» را بر اساس آوازی از استاد کریمخانی تنظیم و به او تقدیم کرد.

همایون شجریان در جلسه رونمایی از این آلبوم، در ۲۴ مرداد ۱۳۹۷، به ذکر خاطره مشترک محمد اصفهانی و پدرش، زنده‌یاد استاد محمدرضا شجریان درباره استاد کریمخانی پرداخت و گفت: «من آواز «من کجا، باران کجا» را بر اساس آواز استاد کریمخانی تنظیم کردم. چند سال قبل که صدای او را شنیدم، مبهوت شدم و کار‌های او را دنبال و آوازی را طراحی کردم بر اساس قواعدی که او  آواز خود را خوانده بودند.

در ادامه استاد محمد اصفهانی وقتی ارادت من را متوجه شدند، خاطره‌ای تعریف کردند از سال‌ها قبل که در شرکت ما، همراه با استاد کریمخانی ملاقاتی با پدرم داشتند. پدر، استاد کریمخانی را نمی‌شناختند. [اما می‌گفتند:]وقتی او می‌خوانْد، تمام شیشه‌های اتاق می‌لرزید. پدر می‌گفتند در سبک اوج‌خوانی، باید شکلی باشد که شنونده احساس ضعف نکند و این در صدای کریمخانی مشهود است.»

روح حاکم بر آثار استاد کریمخانی

با این حال، استاد کریمخانی دغدغه موسیقی نداشت، نه این‌که نسبت به آن بی‌تفاوت باشد؛ اما وظیفه اصلی خودش را مداحی می‌دانست؛ همیشه می‌گفت: «گریه مردم برای امام رضا (ع)، بهترین ثمره زندگی من است». محمد اصفهانی در مراسم رونمایی از آلبوم «ساقی سرمست» (۲۲ آبان ۱۳۹۱)، کار مشترک استاد کریمخانی و آریا عظیمی‌نژاد، با محتوای سوگواری شهیدان کربلا، به این دغدغه استاد اشاره کرده و گفته‌است: «او همیشه از کار با موسیقی نگران بود و می‌گفت: من مداح اهل‌بیت (ع) هستم و با موسیقی نمی‌دانم چه کار کنم؟» استاد کریمخانی به فضایی وارد نمی‌شد که در آن، رد و نشانی از محبت به اهل‌بیت (ع) و به طور کلی، فضای مذهبی وجود نداشته‌باشد؛ او پیونددهنده راستین دین و هنر بود. در کار‌هایی که انجام می‌داد، همیشه این اصل را لحاظ می‌کرد که بدون برقراری پیوند و ارتباط قلبی با اهل‌بیت (ع)، نمی‌تواند حق مطلب را درست ادا کند.

روایتِ شگفتِ تولدِ «آمدم‌ای شاه، پناهم بده»

استاد در جایی، ضمن یادآوری خاطرات ساخت آلبوم «ساقی سرمست»، گفته‌است: «ساقی سرمست سه سال طول کشید تا ما بخوانیمش. ۱۲ قطعه پنج، شش دقیقه‌ای است و برایش خیلی زحمت کشیدیم. باور کنید من می‌خواندم و می‌آمدم خانه، آریا [عظیمی‌نژاد، آهنگ‌ساز آلبوم]زنگ می‌زد، می‌گفت آقای کریمخانی یک تُک پا بیایید، این جایش ایراد دارد و دوباره از سر می‌خواندم. من یک قطعه «السلام‌علیک یا علی‌ابن موسی‌الرضا» را ۳۶ دفعه خواندم و یک دانه‌اش را برداشت.» آشنایی استاد کریمخانی و عظیمی‌نژاد، به واسطه دوستی مشترک با محمد اصفهانی رقم خورد و شکوهمندترین کار استاد کریمخانی، یعنی قطعه «آمدم‌ای شاه، پناهم بده»، با شعر زیبا و تأثیرگذار زنده‌یاد استاد حبیب‌ا... چایچیان، حاصل همین آشنایی است.

روایت ساخت این قطعه هم، مانند اثرش شگفت‌انگیز است. آریا عظیمی‌نژاد گفت: «اول آقای کریمخانی خواند. خُب، نگرفت. اصلاً یک جوری شد که ما داشتیم ضبط را تعطیل می‌کردیم. کار درست درنمی‌آمد. کریمخانی حالِ خوبی نداشت. خیلی ناراحت شد. من برای این‌که کمی آرام شود، برایش چای آوردم و گفتم: مهم نیست؛ گاهی پیش می‌آید و اصلاً کار هنری همین است دیگر، گاهی نمی‌شود. کریمخانی این حرف را که شنید، شروع کرد به گریه‌کردن و گفت: یعنی من این‌قدر لایق نبودم که یک کار برای ارباب بخوانم؟ فضای عجیبی درست شد. سکوت برای مدتی بین ما حاکم بود. چای را که خوردیم، ناگهان به من گفت: دوباره بخوانم؟ گفتم: بخوان! و خواند، آن هم چه خواندنی؛ اصلاً باورم نمی‌شد. دیگر به قطعه دست نزدم. وقتی تمام شد، کریمخانی را نشاندم و برای خودش پخش کردم و او در تمام مدت، به پهنای صورتش اشک می‌ریخت.»

پیام‌های تسلیت به مناسبت درگذشت استاد کریمخانی

در پی درگذشت استاد محمدعلی کریمخانی، جمعی از مقامات کشوری و شخصیت‌های علمی و فرهنگی با انتشار اطلاعیه‌هایی، این ضایعه را تسلیت گفتند. محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، محمد مهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و علی‌اکبر صالحی، معاون پژوهشی و قائم مقام فرهنگستان علوم از جمله منتشرکنندگان پیام تسلیت بودند.

رئیس مجلس، در پیام تسلیت خود، ضمن ابراز تأثر و تأسف از درگذشت استاد کریمخانی، آورده‌است: «نوای دلنشین و ملکوتی خادم الرضا علیه‌السلام، مرحوم کریمخانی تا همیشه در ذهن و ضمیر محبان و شیعیان اهل بیت علیهم‌السلام ثبت و ضبط خواهد شد و باقیات صالحات ارزشمندی برای آن مرحوم خواهد بود.»

وزیر ارشاد نیز، در پیام تسلیت خود، مرحوم کریمخانی را «نواگر نغمه‌های ولایی و عاشق و شیفته سالار شهیدان» خواند و نوشت: «چه سعادتی از این بالاتر که مردم چهره و صدای او را با امام رضا (ع) می‌شناختند و با قطعه «آمدم‌ای شاه پناهم بده» اشک می‌ریختند و حاجت خویش را به امام مهربان عرضه می‌کردند.»

منبع: خراسان

باشگاه خبرنگاران جوان خراسان رضوی مشهد

منبع: باشگاه خبرنگاران

کلیدواژه: مداحی نوحه خوانی استاد محمدعلی کریمخانی استاد کریمخانی محمد اصفهانی آمدم ای شاه استاد محمد عظیمی نژاد پناهم بده زنده یاد امام رضا اهل بیت

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۲۹۴۳۶۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

انعکاس صدای انتخابات در رادیو

معاونت صدای رسانه ملی برای برگزاری انتخابات ۲۱ اردیبهشت ماه ویژه برنامه‌های متنوعی را برای پخش تدارک دیده است. در گزارش ذیل به جزئیات برنامه‌های شبکه‌های رادیویی اشاره شده است.

رادیو ایران؛ روز انتخاب

شبکه رادیویی ایران در ویژه برنامه‌های «با ایرانیاران» ویژه انتخابات به دریافت تولیدات ایرانیاران (شبکه همراهان رادیو ایران در سراسر کشور) در قالب‌های مختلف برنامه‌سازی به جایگاه و نقش مجلس می‌پردازد. «با ایرانیاران» به تهیه کنندگی ندا حاجی اسماعیلی تا چهارشنبه ساعت ۱۶:۴۰ و پنجشنبه ساعت ۱۶:۱۵ تقدیم می‌شود. «خانه مردم» با هدف افزایش آگاهی مخاطبان نسبت به اهمیت جایگاه تقنینی و نظارتی مجلس و نیز جایگاه مردم تا پنجشنبه ۲۰ اردیبشهت ساعت ۱۲:۴۰ از رادیو ایران تقدیم می‌شود. «جهان سیاست» تا چهارشنبه ساعت ۱۵:۳۰ پخش می‌شود. "پرسا" در گروه ورزش و تفریحات رادیو ایران ویژه انتخابات طراحی شده و ساعت ۲۰ تقدیم می‌شود.

«بحث روز» هم با این محوریت روی آنتن می‌رود. "خانواده‌ای به نام ایران" ویژه برنامه دیگری است که پنجشنبه ۲۰ اردیبهشت بعد از خبر ساعت ۱۷ تقدیم خانواده بزرگ ایران می‌شود؛ و «روز انتخاب» نام ویژه برنامه انتخاباتی رادیو ایران است که در روز جمعه ۲۱ اردیبهشت از آغاز نخستین لحظات رای گیری آماده انعکاس این رویداد بزرگ است. همچنین برنامه‌های «سلام صبح بخیر، نمودار، ایرانشهر و راه شب» نیز در بخش‌های مختلف به موضوع انتخابات در رادیو ایران می‌پردازند.

رادیو جوان؛ سبز سفید سرخ

شبکه رادیویی جوان در برنامه‌های مختلف رادیویی با مسئولان و دست اندرکاران ستاد انتخابات در دور دوم انتخابات مجلس شورای به گفتگو می‌پردازد. در برنامه زنده "جوان ایرانی سلام" با دکتر محسن اسلامی سخنگوی ستاد انتخابات کشور گفتگو شد و در برنامه "گپ تو" با معصومه نصیری (کارشناس سواد رسانه ای) درباره شاخصه‌های یک نماینده تراز انقلاب اسلامی صحبت شد. در برنامه "سبز سفید سرخ" گفتگو با دکتر جواد اقدس طینت (کارشناس اقتصادی) در خصوص اقتصاد داخلی ایران و اهمیت درست انتخاب کردن نمایندگان از طرف مردم صورت گرفت. در برنامه "منحصر به فرد" با دکتر علی ودایه (کارشناس سیاسی) درباره نقش نهاد‌های قانونگذاری در کشور‌های مختلف و اهمیت آنان و نقش مجلس قانونگذار در جمهوری اسلامی گفتگو شد. همچنین در برنامه زنده "جوونی مجاز" با محسن اسلامی در خصوص دور دوم انتخابات به گفتگو خواهد پرداخت.

رادیو فرهنگ؛ من مسئولم

رادیو فرهنگ برنامه‌های «من مسئولم»، «شمای نماینده». «صحن علنی»، «صندلی سبز» و «باهم برای ایران» را ویژه دور دوم انتخابات پخش می‌کند. برنامه «صحن علنی» از گروه تولید و تامین رادیو فرهنگ با هدف انعکاس خواسته‌های مردم از نمایندگان مجلس هر روز در فواصل برنامه‌ها پخش می‌شود. برنامه سرزمین من هر روز ساعت ۱۳ در بخش‌های مختلف به موضوع انتخابات در ایران از گذشته تا امروز می‌پردازد. همچنین وظایف نمایندگان مجلس و ویژگی نماینده تراز انقلاب اسلامی را مورد توجه قرار می‌دهد. «صندلی سبز» مسابقه رادیویی ۳۰ دقیقه‌ای ویژه انتخابات است. این برنامه کاری مشترک از صدای مرکز سمنان و گروه تولید و تامین رادیو فرهنگ است که با هدف آموزش و شناساندن وظایف و اختیارات نمایندگان مجلس شورای اسلامی به مخاطبان، تعامل مردم ورسانه و افزایش آگاهی و تقویت دانش سیاسی مردم برای انتخاب نماینده اصلح ساعت ۱۷پخش می‌شود. در هر برنامه شرکت کنندگان بر اساس سن و مدرک تحصیلی، در قالب گروه‌های سه نفره شرکت می‌کنند.

سئوالات این مسابقه پیرامون موضوعات مختلف از جمله وظایف نمایندگان مجلس شورای اسلامی و قوانین انتخابات همچنین سوالاتی درباره مجلس خبرگان است.

برنامه گفتگومحور "من مسئولم" همراه با مجری و چهار شرکت کننده از میان دانشجویان کشور به بررسی و موشکافی فرایند انتخابات در کشور اختصاص دارد.

برنامه «شمای نماینده» نیز با محوریت شرکت حداکثری در انتخابات، چرایی شرکت در انتخابات و ویژگی یک نماینده اصلح است که صبح‌ها ساعت ۷:۴۵ و ۱۲:۱۵ پخش می‌شود.

برنامه «باهم برای ایران» از ۸ صبح تا ۱۸ جمعه ۲۱ اردیبهشت به همت سه گروه کتاب و جامعه، تاریخ و اندیشه و ادب و هنر روی آنتن رادیو فرهنگ می‌رود. رادیو تهران؛ با ویژه برنامه «شهرآرا»

شبکه رادیویی تهران، با استقرار واحد سیار در مسجد لرزاده با ویژه برنامه» شهرآرا» لحظه به لحظه؛ اخبار، رویدادها، اتفاقات و حواشی انتخابات و... را منعکس می‌کند. محمدرضا پاکزادیان، تهیه کننده برنامه انتخاباتی «شهر آرا» ضمن اعلام این خبر گفت: شبکه رادیویی تهران، جمعه ۲۱ اردیبهشت روز برگزاری دور دوم انتخابات، به صورت زنده از مسجد لرزاده روی آنتن میرود. برنامه» شهرآرا» لحظه به لحظه؛ اخبار، رویدادها، اتفاقات و حواشی انتخابات و حضور پرشور رای دهندگان و... تقدیم مخاطبان می‌کند. وی افزود: حضور گزارشگران رادیو تهران در محل‌های اخذ رای و گفت وگوی گزارشگران با مسئولان، رای دهنده‌ها و مردم بخشی از این ویژه برنامه است. تدارک بخش‌های کارشناسی، نمایش، طنز، پخش موسیقی شاد و انتخاباتی از دیگر بخش‌های ویژه برنامه شهرآراست.

پاکزادیان در پایان عنوان کرد: استقرار شبکه‌های تصویری و صوتی باعث تشویق و ترغیب بیشتر مردم برای حضور در پای صندوق‌های رای می‌شود. ما در این برنامه تلاش می‌کنیم تا علاوه بر آگاهی بخشی، با اطلاع رسانی دقیق و شفاف رضایت مخاطبان جلب شود. 

رادیو قرآن؛ انتظار من

همزمان با آغاز دوره دوم انتخابات مجلس شورای اسلامی پخش برنامه «انتظار من» به مناسبت انتخابات تهیه و تقدیم شنوندگان رادیو قرآن می‌شود. همچنین برنامه‌های تسنیم و والعصر نیز به موضوعات انتخاباتی و پوشش خبری آن خواهند پرداخت.

رادیو صبا؛ از صبح صبا تا عصرصبا

شبکه رادیویی صبا متناسب با ماموریت شبکه در فضایی متفاوت به موضوع انتخابات و طرح و پاسخ دهی چالش‌های انتخاباتی می‌پردازد.

برنامه‌های «غیر علنی و بی‌زحمت» به صورت ویژه با موضوع انتخابات روی آنتن رفتند.

هر یک از این برنامه‌ها متناسب با رویکرد و شعار برنامه با نگاهی طنزآمیز به مباحثی همچون اهمیت شرکت در انتخابات، باید‌ها و نباید‌های انتخاباتی، ویژگی‌های یک نامزد شایسته و چگونگی انتخاب و... می‌پردازد.

برنامه نمایشی «غیر علنی» در قالب طنز ماجرای انتخابات را در رادیو صبا به نمایش می‌گذارد. در این نمایش قرار است یک نفر از شخصیت‌های طنز به عنوان رییس اتحادیه طنزپردازان رادیو صبا انتخاب و معرفی شود.

در این برنامه شخصیت‌های شاخص طنز رادیو صبا همگی دور هم جمع شدن تا برای انتخاب شدن به عنوان رییس اتحادیه طنازان «رادیو صبا» با هم رقابت کنند که در این فرایند باماجرا‌ها و چالش‌های مختلفی رو به رو می‌شوند. «غیر علنی» هر روز ساعت ۱۰ صبح پخش می‌شود. برنامه طنز «بی زحمت» با شرکت شخصیت اصلی برنامه در انتخابات مجلس شورای اسلامی از چالش‌های انتخاباتی می‌گوید. این برنامه هر روز ساعت ۱۶:۱۵ تقدیم شنوندگان می‌شود. برنامه آموزشی «زنگ انشا» به پخش انشا‌های دانش آموزی با موضوع انتخاب و اهمیت انتخابات اختصاص دارد. این برنامه شنبه تا چهارشنبه ساعت ۱۴:۴۵ راهی آنتن می‌شود.

برنامه‌های زنده روزانه «صبح صبا و عصر صبا» در بخش‌های مختلف برنامه در قالب‌های متنوع با نگاهی طنز به موضوع‌های انتخاباتی می‌پردازد. «صبح صبا» شنبه تا چهارشنبه ساعت ۶:۳۰ تقدیم مخاطبان می‌شود و برنامه «عصر صبا» شنبه تا چهارشنبه ساعت ۱۸:۳۰ راهی آنتن می‌شود.

رادیو نمایش؛ با هم رای

"هم رای" ویژه برنامه رادیو نمایش برای روز انتخابات دور دوم مجلس شورای اسلامی است و اهمیت این موضوع که چرا باید در انتخابات شرکت کنیم و رای بدهیم را مورد بررسی قرار می‌دهد. این برنامه به نویسندگی و تهیه کنندگی نسیم السادات صباغان و گویندگی نرجس فروغی، علیرضا تابان، گزارشگری و هماهنگی آتنا سادات محمدپناه روز جمعه ۲۱ اردیبهشت ماه ساعت ۹:۳۰ صبح به صورت زنده از رادیو نمایش پخش می‌شود.

رادیو پیام؛ پیام انتخابات

ویژه برنامه انتخابات رادیو پیام با نام پیام انتخابات به تهیه کنندگی مجید امجدی فردخش می‌شود.

منبع: معاونت صدا

باشگاه خبرنگاران جوان فرهنگی هنری رادیو تلویزیون